125 LAT SZKOLNICTWA PODSTAWOWEGO W MACZKACH [zobacz]

Historia szkoły w Maczkach w latach 1885-2011

Początek szkolnictwa w Maczkach (do 1925 r. zwanych Granicą) sięga roku 1885. Założycielką szkoły była p. Maria Mikulińska, która przybyła do Maczek (Granicy) w 1885 r. i w tym samym roku otworzyła prywatną szkołę powszechną w domu p. Minca. W 1890 r. p. Maria Mikulińska wyszła za mąż za nauczyciela p. Komorowskiego, któremu dyrekcja Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej oddała lokal na szkołę i mieszkanie. Pan Komorowski zaczął prowadzić szkołę czterooddziałową z językiem wykładowym rosyjskim, pobierając opłatę od dziecka w wysokości trzech rubli miesięcznie.
 

• W 1906r. Polska Macierz Szkolna przejęła szkołę od p.Komorowskiego i utrzymywała takową do roku 1909. W ciągu tych trzech lat kierownikiem szkoły był p. Adam Wybraniec, absolwent Seminarium Nauczycielskiego, nauczycielką zaś była p. Józefa Bogacka, absolwentka Gimnazjum w Kielcach, ze świadectwem domowej nauczycielki.
• Kiedy władze rosyjskie zamykały szkoły Macierzy, w roku 1909 Towarzystwo Jedność przejęło tę szkołę, z pozostawieniem na miejscu tych samych nauczycieli i dodając nowego nauczyciela, p. Piotra Bogusza. Szkoła mieściła się dalej w lokalu p. Minca. Dzieci wówczas uczęszczało 100-120. Językiem wykładowym był język polski przy zachowaniu obowiązkowych godz. języka rosyjskiego.
• W roku 1912 szkoła powszechna została przemianowana na kolejową pod zarządem Dyrekcji Warszawskiej. Inspektorem z ramienia Dyrekcji był Rosjanin, a językiem wykładowym również język rosyjski. Warunki utrzymania personelu nauczycielskiego pozostały bez zmian, budynkiem opiekowała się Dyrekcja i ponosiła wszelkie koszty. Godny podkreślenia był fakt, że mimo obowiązkowego j. rosyjskiego jako wykładowego, w sekrecie uczono dzieci historii Polski.
• W latach 1909-1914 oprócz nauczania organizowano wycieczki do Krakowa, Ojcowa, Warszawy i do Złotego Potoku - majątku hr. Krasińskich.
• W roku 1914 (roku rozpoczęcia l wojny światowej) za okupacji austriackiej szkołę obięła Komenda Obwodowa CK w Dąbrowie. Językiem wykładowym był język polski, a kierowniczką szkoły została p. Stanisława Mellechówna. W tym czasie frekwencja dzieci zmalała i wynosiła w 1918 r. we wszystkich czterech oddziałach 60 uczniów.
• W maju 1919 r. na prośbę mieszkańców Maczek inspektor Grabowski przeniósł p. Mellechównę do Zagórza, a na jej miejsce mianował p. Józefę Bogacką. W roku szkolnym 1919/1920 frekwencja dzieci wzrosła do 190. Oprócz zmiany w kierownictwie szkoły zmienił się także skład grona pedagogicznego. Ważne wydarzenie miało miejsce 3 maja 1920 roku, kiedy to dzieci wzięły udział w pochodzie do Krzyża, postawionego przy torach kolejowych na pamiątkę wyjścia austriackich wojsk z Maczek. Krzyż ten stoi do dziś.
• Od 1 września 1920 r. wszystkie szkoły powszechne na linii Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przeszły pod zarząd administracji kolejowej. Szkołę w Maczkach przeniesiono do innego budynku, posiadającego sześć sal wykładowych, kancelarię i pokój dla stróża. Wydział szkolny Dyrekcji Warszawskiej z panem inspektorem Janem Gawrońskim opiekował się szkołą i ponosił wszelkie świadczenia związane z utrzymaniem szkoły ( min. zakup pomocy naukowych).
• Rok szkolny 1921/1922 to znowu trudny okres dla szkoły w Maczkach. Z dniem 15 lutego 1922 r. wszystkie szkoły kolejowe zostały przekazane gminom, a więc przeszły pod Ministerstwo Oświaty. Gmina jednak nie chciała przejąć szkoły w Maczkach, tłumacząc to tym, że do szkoły w Maczkach uczęszczają dzieci tylko pracowników kolejowych, a podatków nie płacono. Szkoła została bez środków finansowych i tylko dzięki dobrowolnym składkom rodziców można ją było utrzymać.
• W latach 1922-1925 szkoła nadal boryka się z trudnościami finansowymi. Mimo to pracuje normalnie dzięki zaangażowaniu rodziców i grona pedagogicznego. Nauczycielami są p. Józefa Bogacka - kierownik szkoły - oraz panie: Szmitkowska, Skulińska, Jaworowska, Kocielska i panowie: St. Kulawik, Leon Lipecki. Szkoła liczy V oddziałów, a dzieci zapisanych 86. W lipcu 1925 r. po zlikwidowaniu miejscowego gimnazjum realnego szkoła nabyła różne sprzęty. 29 maja 1925 nagle zmarła kierowniczka szkoły p. Józefa Bogacka ( która założyła kronikę naszej szkoły). Pełnienie obowiązków kierownika powierzono p. L. Lipeckiemu - do czasu objęcia tego stanowiska przez p. Bronisława Szczepaniaka, absolwenta Państwowego Wyższego Kursu Nauczycielskiego w Warszawie.
• Rok szkolny 1925/26 to rok, w którym otwarto nowy oddział szósty. Jest to już więc szkoła sześcioklasowa. Ogółem zapisano do szkoły 293 uczniów.
• Na wezwanie Sejmiku Powiatowego tworzy się w szkole Ognisko Oświaty Pozaszkolnej, które składa się z dwóch kompletów. Kursy były koedukacyjne, uczęszczali na nie ludzie dorośli i młodzież poza wiekiem szkolnym. W ognisku pracowali p. Kulawik, p. Kocielska, p. Lipecki. W szkole zorganizowano Uczniowskie Stowarzyszenie Spółdzielcze Przyszłość", opiekunem został p. Lipecki.
• W latach 1927-1930 liczba dzieci stale wzrasta od 325 do 358 (wśród uczniów są dzieci wyznania rzymsko-katolickiego, mojżeszowego i ewangelickiego), w tym czasie szkoła zorganizowała wyjazdy do Ojcowa, Częstochowy, Krakowa, Wieliczki i Zakopanego. Obchodzono rocznice: Odzyskania Niepodległości, Konstytucji 3 Maja, Powstania Listopadowego i Styczniowego oraz rocznicę śmierci H. Sienkiewicza. W okresie Świąt Bożego Narodzenia organizowano Jasełka, w marcu obchodzono imieniny Marszałka Polski, organizowano też Święto Sadzenia Drzewek. Uroczystości te miały bogatą oprawę dzięki występom chóru szkolnego pod kierownictwem p. Lipeckiego.
• W październiku 1928 r. p. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki będąc przejazdem zatrzymał się na stacji Maczki, witała go młodzież szkolna, grono pedagogiczne i miejscowa ludność. Personel pedagogiczny w tym okresie liczył 10 osób.
• W roku szkolnym 1930/1931 odbyła się doniosła uroczystość w tutejszej szkole, poświęcenie sztandaru szkolnego w dniu 26 kwietnia 1931 r. Sztandar szkolny ufundowano z inicjatywy kierownika szkoły p. Bronisława Szczepaniaka. Środki na ten cel pochodziły z biletów wstępu na licznie organizowane imprezy szkolne.
• Rok szkolny 1933/1934 zaczyna się od wielkiego wydarzenia. Oto ukończono prace nad nowym programem dla klas l, II i V. Grono pedagogiczne odbywa 4-dniowy kurs w Strzemieszycach w celu zapoznania się z nowymi programami. W szkole przez cały rok mieściła się świetlica miejscowego oddziału Związku Strzeleckiego. Tu też odbywały się zbiórki szkolnych drużyn harcerskich, lekcje i próby chóru, Koła Śpiewaczego, Koła Przyjaciół Harcerstwa. Szkoła mimo swej ciasnoty była ogniskiem pracy społecznej i kulturalnej od rana do późnych godzin wieczornych. Na jednej ze stron zapisanych w Kronice czytamy:

  Z dniem 1 września 1939 r. odwieczny wróg Polski napadł na naszą ziemię, zrujnował ją bombami, popalił wsie i miast,. wymordował tysiące Polaków bądź to w więzieniach i obozach koncentracyjnych, bądź rozstrzeliwaniem.
  Przez 5 i pół lat jęczała ziemia polska uciskana przez hitlerowskich Oprawców.
  Naukę okupant niemiecki pozwolił rozpocząć latem 1940 r., zabierając dzieciom podręczniki i wykreślając z programu naukę
  historii i geografii. Kierownikiem szkoły był 3d roku 1940 do stycznia 1945 r. przedwojenny kierownik pan Bronisław Szczepaniak nauczycielami byli: p. Józef Gruszka, p. Hołyński, p. Stanisław Philips, p. Jaworski. p. Halina Tucholska.

   

• Nadszedł dzień wyzwolenia, a był nim dzień 25 stycznia 1945 r. Wojska radzieckie po trzydniowym ostrzeliwaniu Maczek wkroczyły i zajęły ziemię zagłębiowską. Po wkroczeniu wojsk radzieckich nauki w szkole nie było. Dopiero po przyjeździe p. Pawła Dońca od 14 lutego, dawnego nauczyciela tutejszej szkoły, p. Zientalowej i p. Zofii Moycho praca w szkole przybrała rzeczywisty charakter. Obowiązki kierownika pełnił Paweł Doniec. Do szkoły uczęszczało 236 dzieci, na kurs dokształcający dla starszej młodzieży 136 słuchaczy. W czasie uroczystości zakończenia roku szkolnego w Szkole Wieczorowej w dniu 21 lipca 1945 r. nastąpiła wielka eksplozja amunicji artyleryjskiej znajdującej się w wagonach kolejowych na stacji Maczki, która zniszczyła zupełnie budynek szkolny. Z tego powodu kierownik szkoły rozpoczął energiczne starania o uzyskanie lepszego i odpowiedniejszego budynku dla szkoły. Dzięki życzliwemu ustosunkowaniu się do potrzeb szkolnych naczelnika oddziału w Sosnowcu p. inż. Opalskiego otrzymano budynek piętrowy po Zakładzie Wychowawczym Rodzin Kolejowych. Budynek został wyremontowany przez Zarząd Gminy Olkusko-Siewierskiej w Strzemieszycach przy wydatnej ofiarności rodziców dzieci szkolnych. Uroczystość poświęcenia i otwarcia budynku odbyła się 30 września 1945 r. Jest to budynek kolejowy mieszczący się za przychodnią przy obecnej ul. Kadłubka, w którym szkoła maczkowska przetrwała aż do 1990 r, tj. do momentu oddania do użytku nowej szkoły przy ul. Skwerowej. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych praca wychowawcza i dydaktyczna nauczycieli poczyniła duży postęp w usunięciu tych złych rzeczy, które pozostawił okupant hitlerowski. Liczba uczniów wzrosła z 208 do 268 . Grono Pedagogiczne pracujące w szkole w tym czasie składało się z 10 nauczycieli. Uroczystości obchodzone w szkole to : Rocznica Rewolucji Październikowej, Dzień Nauczyciela, choinka Noworoczna. Dzień Kobiet, rocznica powstania Armii czerwonej, Dzień Zwycięstwa, Dzień Dziecka, Dzień Wojska Polskiego. Organizowane były wycieczki do Gdańska, Wieliczki, Krakowa, Warszawy, Zakopanego. W roku szkolnym 1959/1960 szkoła stała się świecką tzn. bez nauczania religii w szkole.
• W latach 1961-1970 obowiązki kierownika szkoły pełniła p. Zofia Moycho, a w latach 1970-1975 p. Teresa Smorąg z roczną przerwą na rok szk. 1972/73, w którym to roku funkcję dyrektora pełniła p. Kazimiera Stychno. Praca szkoły w tych latach przebiegała sprawnie. Młodzież poszczególnych klas brała czynny udział w czynach społecznych na terenie szkoły i osiedla. Bardzo duży wkład w pracę szkoły wniósł Komitet Rodzicielski z przewodniczącym St. Stawiarskim i Komitet Opiekuńczy z przewodniczącym J. Łazarczykiem. Do przyjaciół szkoły należały: Prezydium Osiedlowej Rady Narodowej w Maczkach, Zakłady Wodociągowe, Ośrodek Szkoleniowy PKP (dziś już nie istnieje), stacja kolejowa i wielu rodziców. Grono pedagogiczne liczyło 12 osób. W pracy dydaktyczno-wychowawczej szczególną uwagę zwrócono na wprowadzenie elementów systemu wychowawczego Heliodora Muszyńskiego. Rada młodzieżowa czuwała nad całokształtem pracy poszczególnych klas. Młodzież sama przygotowywała i prowadziła poniedziałkowe apele, organizowała dyżury organizacji na terenie szkoły i w jej otoczeniu. Uczniowie nasi brali udział w licznych olimpiadach i konkursach na szczeblu szkoły i powiatu. W lipcu 1975 r. Maczki zostały włączone w obręb administracyjny miasta Sosnowca, a szkoła nasza zmieniła nazwę na SP nr 37 w Sosnowcu. Ze stanowiska dyrektora 21 sierpnia 1975 r. zrezygnowała ze względu na stan zdrowia p. Teresa Smorąg. Nowym dyrektorem szkoły została mianowana mgr Halina Zdańkowska, która pełniła tę funkcję do 31.08.1992 r.
• Młodzież szkolna aktywnie włączała się do pracy szkolnych organizacji: SU. TPPR, PCK, SKO, ZHP, LOK, LOP, PTTK. Wzorowo prowadzona była drużyna zuchowa przez społecznika druhnę Jadwigę Bobrowską. Zdolni uczniowie poszerzali swe wiadomości na zajęciach kółek zainteresowań: polonistycznego, miłośników książki, małego aktora, matematyczno-fizycznego, biologicznego, historycznego. W ramach programu wychowania w kulturze młodzież wyjeżdżała do teatru, kina i na wystawy. Rozszerzano działalność turystyczno-krajoznawczą, organizując wycieczki krajoznawcze, przedmiotowe i rajdy.
• Wraz z zakończeniem ferii zimowych w roku szkolnym 1989/90 pożegnaliśmy naszą starą szkołę i rozpoczęliśmy naukę w przestronnym i pięknym obiekcie przy ul. Skwerowej 21. Uroczystość otwarcia odbyła się 12 lutego 1990 r. Dzień ten był oczekiwany od 8 lat przez społeczność Maczek. Mszę św. dziękczynną za dar nowej szkoły i z prośbą o Boże błogosławieństwo w pracy i nauce dla grona pedagogicznego, personelu i uczniów koncelebrowali miejscowy proboszcz, ks. kanonik Wł. Golis i absolwent naszej szkoły podstawowej, ks. Jan Wajs. W obecności przedstawicieli Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Sosnowcu i reprezentantów firm budowlanych dyrektor szkoły mgr Halina Zdańkowska podziękowała władzom oświatowym i miejskim oraz osobom, które przyczyniły się do powstania nowej szkoły. Pani dyr. poprosiła ks. proboszcza Wł. Golisa o dokonanie aktu poświęcenia szkoły.
• Pracę w roku szkolnym 1992/93 zaczęliśmy pod kierownictwem nowego dyrektora szkoły, mgr Barbary Szóstakiewicz, którą przedstawił radzie pedagogicznej starszy wizytator mgr Andrzej Kręgiel.
• 1.XII. 1992 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Izby Regionalnej, ilustrującej przeszłość naszej okolicy, powstałej w toku zajęć pozalekcyjnych szkolnego koła historycznego pod kierunkiem mgr Elżbiety Boroń. Izba służy i służyć będzie kształtowaniu lokalnego patriotyzmu, będącego podstawą do budowania miłości do ojczyzny. Otwarcia dokonali: wicekurator Kuratorium Oświaty w Katowicach mgr Andrzej Król, dyrektor Delegatury KO w Sosnowcu mgr Ewa Fiedziukiewicz i starszy wizytator mgr Andrzej Kręgiel. Zgodnie z przyjętym wcześniej planem pracy szkoła pracowała tak, aby stworzyć uczniom warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego, kształtować dumę regionalną, zapewnić młodzieży aktywne wykorzystanie czasu wolnego. Poczyniono także starania, aby teren wokół szkoły nabierał wyglądu zgodnego z planem architektonicznym; posadzono drzewka i krzewy, kwiaty, wybudowano boiska sportowe. Dzięki wystawom i kiermaszom kwiatów, a także darowiznom mieszkańców dzielnicy wnętrze szkoły ozdobiły okazałe i dekoracyjne rośliny.
• 1.09.1999 w wyniku reformy oświaty powstało w budynku szkoły Gimnazjum nr 4.
• 1.09. 2002 r. utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 11, w skład którego weszły: Szkoła Podstawowa nr 37 im. H. Sienkiewicza i Gimnazjum nr 4. W r. szk. 2003/2004 gimnazjum otrzymało imię Tadeusza Kościuszki. W latach 2002-2007 dyrektorem zespołu był Andrzej Gwoździk, od lutego 2007 r. do sierpnia 2011 r. funkcję dyrektora pełniła Janina Malarz.
• W listopadzie 2010 roku hucznie świętowaliśmy jubileusz 125-lecia szkolnictwa w Maczkach.
• W 2011 roku dyrektorem Zespołu została mgr Joanna Żurek.
• W roku 2013 nauczyciele naszej placówki zawiązali stowarzyszenie "Serce Maczek" - Stowarzyszenie Przyjaciół Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 11 w Sosnowcu.
• We wrześniu 2015 roku w szkole odbyła się konferencja naukowa "Na peryferiach Sosnowca, w sercu Maczek", poświęcona histori dzielnicy. Obrady były powiązane z jubileuszem 130-lecia szkolnictwa w Maczkach.
• Z dniem 1.09.2019 roku w wyniku reformy efukacji w naszym Zespole przestało funkcjonować Gimnazjum nr 4.

Historia szkoły według mgr Elżbiety Boroń